Ağız, Diş ve Çene Radyolojisi

Oral Maksillofasiyal Radyoloji (OMR) ağız, diş, yüz ve çene hastalıklarının tanı, tedavi ve takibinde uzmanlaşmış diş hekimliğinin bir alt dalıdır. Oral maksillofasiyal radyolojide görüntüleme esas olarak X-ışınları kullanılarak sağlanır. Standart X-ışınları ile dijital ve panoramik X-ışınlarının bir kombinasyonu da dahil olmak üzere çeşitli yaklaşımları içerir. Bu branşta çeşitli ağız ve çene hastalıklarının tanı ve tedavisi için radyasyonla birlikte bazı radyoaktif maddeler de kullanılabilmektedir. Dental ve maksillofasiyal radyoloji olarak da adlandırılan oral ve maksillofasiyal radyolojide tanısal görüntüleme yöntemleri başlıca bilgisayarlı tomografi (BT), çok kesitli bilgisayarlı tomografi, pozitron emisyon tomografisi, konik ışınlı bilgisayarlı tomografi sistemleri (CBCT), ultrasonografi (US) ve manyetik rezonans görüntüleme (MRI) olarak sıralanabilir.

 

Oral ve Maksillofasiyal Radyoloji: Genel Bakış

Oral ve maksillofasiyal radyolojide diş, çene, boyun ve yüz ile ilgili çeşitli hastalıkların yönetiminde BT ve MR gibi radyografik görüntüler oluşturulur, sonuçlar yorumlanır ve bireye özgü bir tedavi planı oluşturulur. Ağız, çene ve yüz radyoloğu, baş, boyun, yüz ve çeneyi etkileyen durumlar için radyografik görüntülerin incelenmesinde uzmanlaşmıştır. Bu alanda uzman olarak hizmet verebilmek için diş hekimlerinin oral maksillofasiyal radyoloji alanında uzmanlık eğitimlerini tamamlamış olmaları gerekmektedir. Bu kurs, maksillofasiyal BT, Konik ışınlı bilgisayarlı tomografi sistemleri (CBCT), MRI, ultrason ve diğer ilgili modalitelerin tekniklerini ve yorumlanmasını kapsar. Oral maksillofasiyal radyoloji, maksiller kemiklerin ve dişlerin tam bir görüntüsünü elde etmek için radyografik görüntüleme kullanarak maksillofasiyal bölge de dahil olmak üzere diş hastalıklarını veya bozukluklarını analiz etmeye ve iyileştirmeye yardımcı olur. Panoramik röntgenler, üst ve alt maksillofasiyal arkların ve temporomandibular eklemlerin panoramik görüntüsünü veren radyografileri içerir. Diş hekimliği ve tıbbın ortak alanlarından biri olan oral radyoloji, baş ve boyun bölgesindeki deformiteler ve hastalıklarla ilgilenir. Ağız problemleri genellikle kroniktir ve hastanın yaşam kalitesini ciddi şekilde düşürebilir ve günlük yaşam aktivitelerini kısıtlayabilir. Ağız ve çene-yüz problemlerinin psikolojik etkileri de oldukça yüksektir. Bazı durumlarda ortaya çıkan semptomlar sadece dişler veya çene kemikleri ile ilgiliyken, diğer durumlarda semptomlar diş bakımı ve hijyen eksikliği, vücudun diğer bölgelerindeki sorunlar veya kronik hastalıklarla ilgilidir. Bu durumlarda uzman ve deneyimli bir diş hekimi, ana sorunun kaynağının doğru tespiti için hangi testlerin veya muayenelerin gerekli olduğuna ve uygun tedavi planının nasıl oluşturulacağına karar verebilir. Vücuttaki diğer hastalıklarla ilişkili ağız ve diş semptomlarının yönetiminde bazı tıp branşları uzman diş hekimleri ile işbirliği içinde çalışmakta ve multidisipliner bir yaklaşım benimsemektedir. Çeşitli hastalıkların veya belirli semptomların varlığında, bir diş hekimi oral maksillofasiyal radyolog muayenesine yönlendirilebilir. Bu durumlar aşağıdaki gibi özetlenebilir.

• Temporomandibular bozukluklar (TMD) dahil orofasiyal ağrı
• TME (temporomandibular eklem) anomalileri ve buna bağlı yüz ağrısı
• Ağız mukozasındaki sorunlar ve hastalıklar
• Ağız kanseri, kanser veya kanser tedavisine bağlı komplikasyonlar
• Gömülü ve yirmilik diş çekimlerinin cerrahi yönetimi
• Engelli hastalar için diş hekimliği hizmetleri
• Nörosensoriyel ve motor fonksiyon bozuklukları
• Tükürük bezlerinin işlev bozukluğu
• Sistemik hastalıkların oral belirtileri
• Kraniyofasiyal görüntüleme ve diğer tanısal prosedürler

OMR hizmetleri aşağıdaki yaklaşımları da içerebilir.

• Maksillofasiyal bölgedeki tümörlerin, kistlerin, kitlelerin veya gelişimsel anomalilerin tanı ve tedavisi
• Travma ile ilişkili bozuklukların değerlendirilmesi
• Bifosfonat grubu ilaçlar ve kemik yıkımı ile sonuçlanan osteonekrozun etkilerinin değerlendirilmesi
• Ortodontik tedavi planlaması ve takibi
• Başarısız endodontik tedaviye bağlı lezyonlar gibi çeşitli komplikasyonların yönetimi
• Baş ve boyun yerleşimli yumuşak doku kalsifikasyonlarının tanı ve takibi
• Uyku apnesi ve hava yolu tıkanıklığına neden olan çeşitli patolojilerin değerlendirilmesi

Anormal ve şiddetli belirtilerin varlığında uzman diş hekimi muayenesi ve gerektiğinde ileri görüntüleme tetkiklerinin yapılması önemlidir. Bu yaklaşım ile kanser gibi hastalıkların erken tanınması sağlanabilir, kalıcı hasarların önüne geçilebilir ve tedavinin başarı şansı artabilir.

 

Ağız Çene Radyografisinde Test Türleri

Dijital görüntüleme, manyetik rezonans görüntüleme (MRI), düz ve bilgisayarlı tomografi (CT) ve ultrason oral radyolojide standart testlerdir. Gelişmiş dental görüntüleme artık, tanı koymak ve daha ileri tedavilere sorunsuz bir şekilde devam etmek için geleneksel film radyografisine göre yüzde 90 daha düşük radyasyona maruz kalma ile HD kalitesinde 3 boyutlu dijital görüntüler sağlayan dijital X-ışını dedektörlerini içermektedir. Geleneksel röntgenlere göre daha hızlı ve daha erişilebilirdir. Ayrıntılı bir inceleme ve hassasiyet için dijital görüntüler büyütülebilir ve iyileştirilebilir.

• Röntgen: Birçok kemik patolojisini tespit edebilen basit ve hızlı bir radyolojik testtir. Tomografiye kıyasla çok daha az radyasyon gerektirir. 2 boyutlu bir görüntü sağlar ancak farklı açılardan birden fazla görüntü almak mümkündür.
• Bilgisayarlı aksiyal tomografi (CAT) taraması: Kemiklerin ve organlar, kaslar ve tümörler gibi ekstra büyüme gibi yumuşak dokuların kesitsel taramalarını oluşturmak için özel X-ışını ekipmanını içeren bir teşhis tekniğidir. Bilgisayar ekranındaki BT taraması, bu alanları en az bozulma ile ayrıntılı 3 boyutlu görüntüler olarak tasvir eder. BT görüntüleme, ağız içi veya panoramik radyografi ile elde edilemeyen görüntü verileri sağlar. BT taramaları, etkili dozajın tümörün tam yoğunluğu, boyutu ve konumuna göre belirlendiği ağız kanserlerinin teşhis ve tedavisine yardımcı olur. BT taraması ayrıca endodontik tedavi gerektirebilecek alanların incelenmesi ve teşhisi için de faydalıdır.
• Manyetik Rezonans Görüntüleme (MRI): Bu radyoloji testi, vücut parçalarının oldukça ayrıntılı taramalarını üretmek için manyetik özellikleri ve radyo dalgalarını kullanır. MR, doktorların birçok hastalığı ve TME, travma veya ağız kanseri gibi önemli hastalıkları değerlendirmesi ve tedavi etmesi için net bir fikir verir. MRI tarama prosedürü daha az zararlı ve ağrısızdır. Minimum X-ışını radyasyonuna maruz bırakır ve bilinen hiçbir yan etkisi yoktur. Eklemler, kemikler ve yumuşak dokulardaki yapısal deformiteleri doğru bir şekilde tespit eder. Bununla birlikte, MR taraması nispeten daha pahalı olabilir ve bazı hastalarda klostrofobiyi tetikleyerek tek bir görüntü elde etmeyi zorlaştırabilir. MRI taramasını takiben, bir çene-yüz cerrahisi daha kesin bir şekilde yönlendirilir.
• Ultrason (US): Ultrason görüntüleme veya sonografi olarak da bilinen ultrason taraması, insan vücudunun içinin görüntülerini oluşturmak için yüksek frekanslı ses dalgalarını kullanır. Ses dalgalarının yankıları kaydedilir ve gerçek zamanlı olarak görsel görüntüler olarak görüntülenir. Ultrason görüntülemede iyonlaştırıcı radyasyon kullanılmaz. Ultrason, yumuşak ağız dokularındaki anormallikleri yakalamada keskin ve hassas olduğu için girişimsel dental radyoloji prosedürleri için kullanılabilir. Ultrasonun bilinen bir yan etkisi yoktur ve hamilelik sırasında güvenlidir.

 

Oral Radyolojinin Faydaları ve Riskleri

Radyasyonun riskleri korkunç görünse de radyoloji teknisyenleri doz aralığını mümkün olan en güvenli miktarda ayarlar. Genel olarak, radyografik görüntüleme nedeniyle radyasyona maruz kalma sıklığı hastanın ağız sağlığı, yaşı, hastalık türü ve semptomlarına göre değişir. Tanısal testler ancak potansiyel faydaları yan etkilerinden daha fazla ise uygulanır. Bu nedenle radyasyon içeren görüntüleme yöntemleri klinik olarak gerekli olduğunda ve uzman doktorun reçetesi ve takibi ile uygulanır. Uygun şekilde planlanmış radyografik görüntüleme, hastalıkların doğru ve erken tanı ve tedavisi için en önemli yaklaşımlardan biridir ve ağız içi patolojiler gibi birçok hastalığın yönetiminde oldukça faydalıdır.

 

Ağız Diş Çene Radyoloğuna Ne Zaman Başvurmalısınız?

Diş hekiminiz, TME sorunları veya olası implant bölgelerinin konumu gibi oral maksillofasiyal durumları teşhis ve tedavi etmek için ek görüntülemenin gerekli olduğunu belirlediğinde, sizi radyografik görüntüleri anlama konusunda uzmanlaşmış bir OMR'ye yönlendirecektir. OMR'ler tipik olarak gelişmiş tanı araçları kullanır ve çene cerrahlarınıza veya ortognatik cerrahınıza daha doğru bir tanı ve tedavi planı sağlayabilir.

 

USHAŞ'ta Ağız, Diş ve Çene Radyolojisi Bölümü

USHAŞ, Türkiye Cumhuriyeti Sağlık Bakanlığı'nın bir iştirakidir ve sağlık turizmini destekleme çabalarının bir parçası olarak Ağız, Diş ve Çene Radyolojisi Bölümü de dahil olmak üzere Türkiye'deki uluslararası sağlık hizmetlerini tanıtmaktadır. HealthTürkiye, özel ve kamu sektörlerinin sağlık turizmine yönelik faaliyetlerini koordine etmek ve çeşitli tıbbi durumların teşhis ve tedavisine yardımcı olacak bir dizi hizmet sunmak amacıyla kurulmuştur. HealthTürkiye, uzman ve deneyimli sağlık ekipleri ve ileri teknoloji ile donatılmış sağlık kuruluşları ile sağlık hizmetlerinde dünya lideri olmayı ve dünyanın dört bir yanından sağlık hizmeti almak için Türkiye'yi tercih eden misafirlere rehberlik hizmeti sunmayı hedeflemektedir.